By Andy On The Go

Cảm tác khi xem phim “Bá Vương Biệt Cơ” về nàng Cúc Tiên (Củng Lợi thủ vai)

Trong một bộ phim đầy những nhân vật rực rỡ như Trình Điệp Y và Đoàn Tiểu Lâu, Cúc Tiên lúc đầu chỉ hiện ra như một bóng người bước ra từ thanh lâu, môi đỏ, áo đẹp, tính toán vừa đủ để sống sót. Nhưng càng xem, tôi càng thấy nàng là người bình thường nhất, cũng là người cô độc nhất trong cả câu chuyện.

Điệp Y sống trong ảo mộng của sân khấu. Tiểu Lâu sống trong men say của khí phách. Còn Cúc Tiên chỉ muốn sống một cuộc đời đàn bà có chồng, có mái nhà, có chỗ để cởi bỏ những lớp son phấn và sợ hãi.

Nếu nhìn lướt qua, người ta dễ ghét Cúc Tiên. Một cô gái lẳng lơ chen vào giữa tình bạn tri kỷ.

Một người đàn bà biết rất rõ Điệp Y yêu Tiểu Lâu mà vẫn chấp nhận bước vào. Một người luôn ở thế phòng thủ, đáp trả bằng chua ngoa mỗi khi bị tổn thương. Nhưng càng nhìn lâu, tôi càng thấy đó không phải là mưu mô, mà là lớp áo giáp mỏng manh duy nhất nàng có.

Đàn bà bước ra từ thanh lâu, nếu không biết phòng thân, thì lấy gì để tồn tại. Khi Cúc Tiên quyết định lấy Tiểu Lâu, tôi có cảm giác nàng đang đặt cược số phận của mình vào một thứ hi vọng rất nhỏ. Nàng tin rằng người đàn ông đã từng vì mình mà ra mặt, vì mình mà đánh nhau, sẽ cho nàng một nơi để trở về. Không phải nơi vinh quang, chỉ là một mái nhà, một bàn ăn, một tiếng đóng cửa biết chắc đêm nay mình không bị bán cho ai nữa.

Trong khi đó, Điệp Y yêu Tiểu Lâu như yêu một giấc mộng. Mộng thì có thể tan, nhưng không ai trách giấc mộng được. Còn Cúc Tiên yêu Tiểu Lâu bằng thân phận của một người đã đi qua đủ nhục nhằn. Nàng biết yêu là chấp nhận rủi ro, chấp nhận cả việc bị bỏ rơi. Vậy mà nàng vẫn dấn thân.

Giữa Điệp Y và Cúc Tiên, không có ai hoàn toàn đúng. Chỉ có hai người bị thương đều cố giữ lấy một người đàn ông làm điểm bám. Điệp Y sợ mất Tiểu Lâu vì nếu mất, cả thế giới của anh sẽ sụp đổ. Cúc Tiên sợ mất Tiểu Lâu vì nếu mất, nàng không còn gì để quay về. Một người mất đi tri kỷ. Một người mất đi chỗ trú. Mức độ tuyệt vọng giống nhau, chỉ khác chỗ biểu hiện.

Có một hình ảnh rất ám ảnh. Cúc Tiên ngồi lặng lẽ trong nhà, phía ngoài là tiếng đời ồn ào, là sân khấu, là gươm giáo, là khẩu hiệu. Nàng không phải người của thế giới lớn lao đó. Nàng chỉ là một người đàn bà bị cuốn vào. Những quyết định chính trị, những khẩu hiệu sục sôi ngoài phố, rốt cuộc lại trút hết lên vài con người nhỏ bé như nàng.

Đến khi Cách mạng Văn hóa tràn tới, ai cũng phải chọn một phía. Điệp Y bị xé toạc giữa vai diễn và bản thân. Tiểu Lâu bị xé toạc giữa sống và trung thành. Còn Cúc Tiên gần như không có lựa chọn. Mọi người gọi tên quá khứ của nàng giữa đám đông. Những năm tháng nàng cố gắng dựng lại một đời mới, trong một câu đấu tố, bị xóa sạch.

Nàng chọn buông tay trong im lặng. Không có khúc hát, không có ánh đèn sân khấu, không có tiếng trống trận như Ngu Cơ. Chỉ là một người đàn bà mệt mỏi bước ra khỏi vở kịch mà mình chưa từng tình nguyện đóng. 

Tôi thương Cúc Tiên ở chỗ đó. Ở chỗ nàng không phải anh hùng, cũng không phải nghệ sĩ thiên tài, không phải biểu tượng của một ý niệm lớn. Nàng chỉ là người muốn sống một cuộc đời bình thường trong một thời đại không cho phép sự bình thường tồn tại. Nàng chen chúc giữa lịch sử, tìm một góc nhỏ cho sự yếu đuối và mong manh của mình, và cuối cùng nhận ra góc đó cũng không giữ nổi.

Trong khi người ta vẫn mãi nói về Trình Điệp Y, về Đoàn Tiểu Lâu, về vở Bá Vương Biệt Cơ bi tráng, tôi cứ nghĩ hoài về một người đàn bà từng bị gọi bằng nhiều cái tên, nhưng chưa chắc đã có ai gọi đúng tên nỗi buồn của nàng. Có lẽ trong mỗi người cũng có một phần Cúc Tiên. Một phần chỉ muốn được sống giản dị, được yêu và được tin, nhưng lại phải dùng bao nhiêu lớp gai góc để bảo vệ bản thân. Bi kịch là đôi khi, chính những lớp gai đó làm người khác không dám chạm vào mình nữa.

Nên khi tôi nói tôi thương nàng Cúc Tiên, có lẽ cũng là một cách tôi nhận ra, ở đâu đó, mình đang thương một phần rất nhỏ và rất yếu trong chính mình.

Phà Bình Khánh, tháng 11.2025