By Andy On The Go

Máy bay chạm xuống Islamabad giữa đêm. Thành phố thủ đô, nơi những thánh đường Hồi giáo vươn mái vòm xanh lam giữa ánh đèn vàng, như một thế giới hoàn toàn khác so với những đô thị tôi từng biết. Sáng hôm sau, chúng tôi rời thành phố khi lời cầu nguyện Fajr vang vọng từ các minaret còn chưa tắt.

Con đường ôm lấy sông Indus, dòng sông gắn bó mật thiết với lịch sử, tôn giáo và sinh kế của người Pakistan. Từ hàng ngàn năm trước, nó đã là nguồn nước nuôi dưỡng những nền văn minh ven bờ, là hành lang giao thương nối liền Ấn Độ, Tây Á và Trung Á.

Mùa này, nước rút, để lộ bãi đá trắng, những khúc uốn lượn như được ai đó chạm khắc. Bên đường, những người đàn ông mặc shalwar kameez trắng tinh, khăn turban quấn gọn, ánh mắt vừa xa xăm vừa hiếu khách.

Tại Raikot Bridge, một cây cầu kim loại bắc ngang dòng Indus, chúng tôi đổi sang chiếc jeep cũ kỹ. Con đường hẹp, một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu.

Trên những khúc cua, người lái xe chắp tay khấn nhỏ câu Bismillah trước khi cho xe bò qua mép đá. Đến Fairy Point, chúng tôi trekking vài giờ qua rừng thông. Lá vàng trải dày như thảm, gió mang mùi nhựa thông, mùi khói bếp từ những ngôi nhà gỗ lẩn khuất.

Fairy Meadows mở ra như một thảo nguyên trong cổ tích. Đây là vùng đất của người Gilgiti, được UNESCO công nhận là Khu bảo tồn quốc gia. Nơi này nhìn thẳng lên Nanga Parbat, “Killer Mountain” cao 8.126 m, đứng sừng sững giữa dãy Himalaya phía tây. Người dân kể rằng tên “Nanga Parbat” xuất phát từ tiếng Urdu nghĩa là “ngọn núi trần”, vì sườn núi phía nam gần như dựng đứng, không che phủ cây xanh.

Có truyền thuyết nói đây là nơi trú ngụ của các vị thần bảo hộ vùng đất, và bất cứ ai dám xâm phạm mà không tôn trọng sẽ bị núi nuốt chửng. Hoàng hôn ở Fairy Meadows là khoảnh khắc hiếm: vệt nắng cuối ngày nhuộm cả đỉnh núi thành màu hồng lửa, còn bình minh thì đổ tràn ánh vàng non trên sườn băng.

“Trăng ngủ trên đỉnh Nanga Parbat
Gió thì thầm qua rừng thông vàng lá
Một buổi sớm trắng xóa như giấc mơ
Bông tuyết đầu đời rơi vào tay lạ”

Andy On The Go

Buổi tối, chúng tôi ăn dhal vàng, bánh chapati nướng trên than hồng, uống trà sữa masala nóng hổi. Không có rượu bia, chỉ có tiếng chuyện trò và tiếng củi nổ tí tách.

Sáng hôm sau, Fairy Meadows tỉnh dậy trong màu trắng thuần khiết. Băng phủ dày, bao trùm mọi thứ, từ mái nhà, cành thông đến từng viên đá. Khói bếp vờn qua ánh nắng mỏng. Tôi chạy chân sáo trên nền băng, nhặt một cành thông còn nguyên lớp băng trong suốt, cười như một đứa trẻ lần đầu chạm vào mùa đông.

Khoảnh khắc này bất giác kéo tôi về một ngày xưa, ở bên kia dãy Himalaya, khi lái chiếc Royal Enfield 500 classic lên đèo Khardung La ở Ladakh.

Con đường khi ấy cũng lạnh cắt da, cũng trắng xóa mịt mù, và từng đoạn dốc khiến tay thắng tê cứng vì giá rét.

Giữa một khúc cua đầy tuyết, tôi đã nghĩ “nếu lỡ trượt xuống thì sao”. Vậy mà, giống như hôm nay, tôi vẫn cứ tiếp tục, không vì giỏi hơn ai, chỉ vì… lì hơn. Cái cảm giác vừa mạo hiểm, vừa tự do, vừa nhỏ bé trước núi lớn ấy, đến Pakistan lần này lại ùa về nguyên vẹn.

Rời Fairy Meadows, chúng tôi đến Gilgit, nhận xe máy, lao vào Karakoram Highway. Đây là con đường cao nhất thế giới, từng là một phần của Con đường Tơ lụa cổ, nay nối Pakistan với Trung Quốc qua đèo Khunjerab.

Dọc đường, vào những ngày trời trong, có thể nhìn thấy Rakaposhi cao 7.788 m, một trong những ngọn núi đẹp nhất thế giới. Rakaposhi nghĩa là “ngọn núi phủ tuyết” trong tiếng địa phương, và đúng như vậy, bất kể mùa nào, đỉnh núi cũng đội chiếc vương miện trắng xóa. Người Hunza tin rằng Rakaposhi là núi của sự bình an, che chở cho cả vùng thung lũng bên dưới. Bình minh, ánh sáng đầu tiên rọi lên Rakaposhi khiến tuyết lấp lánh như dát vàng.

Passu Cones hiện ra ở chân trời. Những mũi đá nhọn hoắt, xếp thành hàng như những giáo binh của trời. Người Hunza gọi chúng là Tupopdan, nghĩa là “những ngọn núi cao của mặt trời”.

Buổi chiều, khi hoàng hôn trườn xuống, bóng núi đổ dài trên sông Hunza, còn những mũi đá thì bừng lên sắc mật ong, đẹp đến nghẹn thở.

“Những mũi đá nhọn hoắt đâm lên trời
Như hàng giáo giữ yên thung lũng
Hoàng hôn rót mật ong xuống đá
Ai đứng đây cũng quên đường về”

Andy on The Go

Rời Passu vào sáng sớm, chúng tôi lên đường đi săn “cây ATM cao nhất thế giới” ở đèo Khunjerab, nằm trên biên giới Pakistan – Trung Quốc, ở độ cao khoảng 4.693 m. Đây là đoạn cuối của Karakoram Highway, nơi mặt đường nhựa ôm sát núi và những đồng cỏ cao nguyên trải dài bất tận. Càng lên cao, không khí loãng dần, hơi thở trở nên nặng hơn, và gió lạnh cứa vào mặt như dao.

Từ Passu, chúng tôi tìm đến Hussaini Suspension Bridge. Cây cầu treo gỗ dài gần 200 m, bắc qua dòng Hunza xanh sâu. Gió thổi làm cầu rung, mỗi bước đi là một lần giữ chặt dây thừng. Bên kia cầu, vài ngôi nhà đá nhỏ, trẻ con chạy chân trần, reo “Hello” với khách lạ.

Hồ Attabad chào đón chúng tôi bằng màu xanh ngọc bích. Nó được tạo ra sau trận lở đất năm 2010, khi một phần núi sụp xuống, nhấn chìm làng Attabad và chặn ngang dòng sông Hunza. Người dân mất nhà, nhưng hồ cũng mang đến nguồn thu mới từ du lịch và đánh bắt cá. Chúng tôi ăn trưa bên hồ: cá nướng tẩm gia vị cumin, uống trà xanh Hunza đắng nhẹ.

Xanh như mắt người Hunza cười
Yên như lời kinh chiều khép lại
Dưới đáy hồ còn vương bóng làng xưa
Trôi cùng tiếng chèo khẽ khàng của quá khứ.

Andy On The Go

Ghé Altit Fort, pháo đài hơn 900 năm tuổi nằm trên vách đá cao, từng là trung tâm quyền lực của Mir Hunza. Tên “Altit” bắt nguồn từ tiếng Burushaski, nghĩa là “nơi cổ xưa nhất”. Người dân địa phương tự hào kể về việc trùng tu pháo đài bằng vật liệu truyền thống, giữ nguyên kết cấu gỗ óc chó và đá phiến. Từ đây, Karimabad nằm gọn trong lòng thung lũng, mái nhà trắng xen vàng của cây mơ cuối mùa.

Ở Karimabad, chúng tôi gặp những du khách từ khắp nơi. Một anh bạn Malaysia kể về hành trình rong ruổi khắp Pakistan. Niềm vui bất ngờ khi tìm được bia địa phương, thứ không bày bán công khai vì luật Hồi giáo cấm rượu cho người Hồi, nhưng vẫn được sản xuất giới hạn cho khách không theo đạo. Mỗi ngụm bia lạnh là một phần thưởng của ngày dài.

Điểm cuối cùng là Skardu. Chạy hàng chục km đến Hopper Glacier Viewpoint, chúng tôi hút thuốc giữa gió lạnh, ăn cari cừu và cari dê cùng bánh roti nóng.

Ghé chợ phiên chỉ toàn đàn ông, nơi trao đổi từ gia súc, thảm len đến gia vị. Mùi bơ yak và khói thuốc lá đậm đặc, tiếng nói chuyện trầm đều.

Skardu là cửa ngõ của nhiều ngọn núi khét tiếng như K2 (8.611 m) – ngọn núi cao thứ hai thế giới, được gọi là “Ngọn núi hoang dã” vì tỉ lệ tử vong khi leo cao hơn cả Everest, và Masherbrum (7.821 m) – được biết đến như “ngọn núi của hoàng tử”, có hình chóp hoàn hảo nhất vùng Karakoram.

Hoàng hôn ở Skardu, nếu đứng ở một điểm cao, sẽ thấy cả thung lũng dần chìm vào bóng tối trong khi những đỉnh núi xa xa vẫn cháy rực ánh cuối ngày.

Núi chồng núi như trang sách cổ
Sông băng vắt ngang như dải lụa trời
Một lần bay giữa mênh mông trắng
Biết lòng mình đã gửi lại nơi đây.

Trước chuyến bay, chúng tôi ghé Shigar, cửa ngõ của sa mạc lạnh Katpana, để bay paramotor. Từ trên cao, Skardu trải dài như bức tranh cổ: núi xếp lớp, sông băng như dải lụa trắng, làng mạc như chấm nhỏ giữa màu nâu và trắng. Trong khoảnh khắc lơ lửng giữa trời và đất, tôi thầm ước có ngày sẽ trở lại. Và trở lại cùng nhau.

Có những chuyến đi không đo bằng số cây số đã chạy, mà đo bằng số lần trái tim mình chùng xuống trước một cảnh đẹp, hay rung lên vì một ánh nhìn ấm áp của người xa lạ.

Pakistan trong tôi không chỉ là sông Indus hùng vĩ, là Nanga Parbat rực lên trong hoàng hôn, là Rakaposhi lấp lánh lúc bình minh, hay là Passu Cones dựng thành hàng giáo đá. Nó còn là bàn tay chai sần chìa tách trà nóng giữa gió lạnh, là nụ cười trẻ con bám theo bên cầu treo Hussaini, là bữa cá nướng tẩm cumin ăn bên hồ Attabad xanh ngọc, là mùi khói bếp len qua cửa gỗ mỗi sáng.

Mỗi nơi tôi đi qua, đều mang theo một phần của tôn giáo, văn hoá và lối sống đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Người Pakistan không vội vàng. Họ chậm rãi đổ trà, chậm rãi trả lời, và chậm rãi sống. Giữa cái chậm ấy, tôi cũng học được cách dừng lại, lắng nghe và nhìn sâu hơn vào mọi thứ.

Ngày rời Skardu, tiếng cánh quạt paramotor vẫn còn văng vẳng trong tai, như một lời gọi quay lại. Tôi biết, ở đâu đó giữa những lớp núi và dòng sông băng kia, mình đã để quên một phần trái tim. Và rồi, sẽ có một ngày, tôi quay lại tìm nó.
Huế, 09.08.2025

Giải thích:

Lời cầu nguyện Fajr (còn được gọi là Salat al-Fajr) là một trong năm lời cầu nguyện bắt buộc (Salah) trong đạo Hồi. Nó được thực hiện vào lúc bình minh, trước khi mặt trời mọc. 

Minaret là một dạng tháp, thường thấy ở các nhà thờ Hồi giáo, được sử dụng để phát ra lời kêu gọi cầu nguyện (adhan) từ người muezzin. Ngoài ra, minaret còn đóng vai trò như một cột mốc và biểu tượng của đạo Hồi.

Shalwar (cũng viết là salwar) là loại quần truyền thống của nhiều quốc gia Nam Á và Trung Á, đặc biệt phổ biến ở Pakistan, Ấn Độ, Afghanistan.

Shalwar kameez: trang phục truyền thống của Pakistan gồm quần ống rộng (shalwar) và áo dài qua gối (kameez), thường kèm khăn choàng (dupatta). Thoải mái, kín đáo và mang đậm bản sắc Hồi giáo.

Khăn turban: loại khăn dài được quấn quanh đầu, phổ biến ở Nam Á và Trung Đông. Ở Pakistan, turban không chỉ che nắng và giữ ấm, mà còn thể hiện địa vị, tôn giáo và bản sắc vùng miền; cách quấn và màu sắc có thể khác nhau tùy bộ tộc hoặc dịp lễ.
Bismillah là cụm từ tiếng Ả Rập nghĩa là “Nhân danh Allah” (In the name of God). Người Hồi giáo thường đọc câu này trước khi bắt đầu một việc quan trọng, như ăn uống, lên đường, ký kết hay khai mạc, với ý nghĩa cầu xin sự phù hộ và ban phước.

Dhal (còn viết dal hoặc daal) là món ăn phổ biến ở Pakistan, Ấn Độ và nhiều nước Nam Á, làm từ các loại đậu lăng, đậu xanh hoặc đậu đỏ ninh nhừ với nước, nêm gia vị như nghệ, cumin, ớt, tỏi, gừng.

Chapati: bánh mì dẹt làm từ bột mì nguyên cám, không men, nướng trên chảo gang; ăn kèm cà ri, dhal hay rau, là món chính trong bữa ăn hàng ngày ở Pakistan.

Yak: loài bò lông dài sống ở vùng núi cao như Himalaya và Karakoram, chịu lạnh giỏi, cung cấp sữa, thịt, lông và được dùng để chở hàng cho dân du mục. Ở Pakistan, yak thường thấy trên các cao nguyên gần biên giới Trung Quốc.

Paramotor: hình thức bay dù lượn có gắn động cơ cánh quạt phía sau lưng hoặc khung ghế, giúp người lái cất cánh và bay ở độ cao thấp đến trung bình. Ở Skardu (Pakistan), paramotor cho phép ngắm toàn cảnh thung lũng, sông băng và dãy Karakoram từ trên cao.