Làng gạch đất nung Măng Thít: Hành trình của đất và người

“Đất lành nuôi người, người giữ đất mà sống. Và từ đất, những câu chuyện về bền bỉ, về yêu thương vẫn tiếp tục được kể bằng những viên gạch đỏ, rực rỡ như chính lòng người nơi đây.”

Nếu có dịp ghé về miền Tây sông nước, bạn đừng bỏ qua làng gạch đất nung Măng Thít – một góc nhỏ đặc biệt nằm sâu trong tỉnh Vĩnh Long. Đứng giữa khung cảnh xanh mướt của đồng ruộng và những con kênh rạch uốn lượn, những lò gạch đỏ rực một góc trời như đang kể lại câu chuyện của đất, của người, và cả thời gian.

Chuyện xưa: Những viên gạch đỏ và lò gạch tròn

Có những nơi, chỉ cần bước chân vào đã thấy thân quen như mình đã ở đây từ lâu. Làng gạch Măng Thít là một nơi như thế. Ngày xưa, mấy lò gạch này mọc lên từ những năm cuối thế kỷ 19, như một giải pháp cho nhu cầu xây dựng của vùng đất sông nước. Mà hay lắm, từ vài lò nhỏ lẻ, qua bao nhiêu năm, cái nghề ấy lớn lên cùng làng, cùng xóm, làm nên một dấu ấn không lẫn vào đâu được.

Bạn có thể tưởng tượng, cả làng như một bức tranh với hàng trăm cái lò gạch tròn đặc trưng, đứng im lìm, mạnh mẽ giữa nắng mưa. Mỗi lò gạch là một câu chuyện, là tâm huyết của những người thợ như bác Ba Mẫn – người đã sống cả đời bên những viên gạch đỏ au: “Nghề này không giàu có gì đâu, nhưng mà vui. Mình làm ra từng viên gạch, thấy nó thành hình, nó xây nên nhà cửa, chùa chiền, tự nhiên thấy ấm lòng lắm con à.”

Chuyện nay: Những bước chân chậm lại

Nhưng đời mà, không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió. Giờ thì bạn sẽ thấy cảnh làng gạch Măng Thít không còn náo nhiệt như ngày trước. Những lò gạch vẫn đứng đó, nhưng không còn đồng loạt nhả khói như xưa nữa. Áp lực từ những quy định môi trường, chi phí tăng cao, và sự trỗi dậy của vật liệu xây dựng hiện đại khiến cho không ít lò gạch phải tạm ngừng hoạt động. Cô Tư Hường, chủ một lò gạch còn sót lại, vừa thổi bụi vừa ngậm ngùi: “Nghề này cực mà nay tụi nhỏ không mấy đứa theo. Hồi xưa nhà nào cũng có người làm gạch, giờ thì mấy cái lò cũng thưa thớt dần.”

Điều làm mình suy nghĩ mãi là cái cách mà nghề này đang dần bị bỏ lại sau lưng. Những lò gạch từng rực đỏ một góc trời nay chỉ còn vài cái le lói, làm gì có mấy ai chịu cực mà tiếp nối cái nghề cha ông để lại.

Chuyện mai: Hy vọng và đổi thay

Thế nhưng, trong khó khăn vẫn lóe lên tia hy vọng. Măng Thít vẫn còn đó những con người không chịu bỏ cuộc, những người thợ bám nghề như bác Ba, cô Tư, họ tin rằng, chỉ cần mình còn làm, lò còn cháy, nghề còn sống. Một hướng đi mới đang mở ra, với sự cải tiến công nghệ để sản xuất gạch thân thiện hơn với môi trường, giảm thiểu chi phí mà vẫn giữ được chất lượng.

Mình nghĩ, tiềm năng lớn nhất có lẽ nằm ở du lịch làng nghề. Bạn thử tưởng tượng xem, một ngày nào đó, những lò gạch tròn sẽ không chỉ là nơi làm việc của thợ gạch, mà còn là điểm đến cho những ai yêu thích văn hóa, muốn trải nghiệm cái cảm giác mộc mạc, chân thật của một làng nghề truyền thống. Và biết đâu, từng viên gạch Măng Thít còn có thể bước xa hơn, không chỉ xây nhà, xây chùa mà còn xây nên những giấc mơ mới, cả ở trong nước lẫn ngoài nước.

Và nếu có một điều ước cho làng nghề này, mình chỉ mong thế hệ trẻ sẽ tìm lại được niềm hứng khởi với những điều tưởng chừng cũ kỹ. Rằng, họ sẽ thấy được trong mỗi viên gạch là cả một câu chuyện đẹp đẽ về sự bền bỉ và niềm tin, như cách mà ông bà, cha mẹ họ đã từng yêu và sống với nghề.

Lửa vẵn cháy như niềm tin người Măng Thít

Nơi đây không chỉ là một làng nghề, mà còn là một biểu tượng của sự kiên trì, của tình yêu với đất và của cả niềm tin vào những điều giản dị mà bền vững. Câu chuyện ấy, mong rằng sẽ không dừng lại ở hôm nay, mà sẽ tiếp tục lan tỏa, vượt qua mọi khó khăn để trở thành niềm tự hào của người Măng Thít và cả vùng sông nước miền Tây.

Sài Gòn, 07.09.2024